Ultieme modificatie Thorens TD 160 draaitafel door Henk Schenk

In deze rubriek mails, tips, en foto's van 'Audiofriends'.
Alle gepubliceerde items zijn met medeweten van de originele schrijver.
Alle foto's en tekst zijn van Henk Schenk tenzij ander aangegeven.

Klassieke draaitafel

Thorens uit Duitsland/Zwitserland is een belangrijke naam in de geschiedenis van de platenspeler. In de jaren 60 van de vorige eeuw werd door Thorens een platenspeler ontworpen met de toen nieuwe gedachte dat deze schakel mede bepalend is voor de geluidskwaliteit van de muziekinstallatie.

Tot de jaren 60 was daarover geen duidelijk beeld. De draaitafel zou met continue snelheid rond moeten draaien en de arm zou een element op de juiste plaats op de plaat moeten laten rusten. Als deze basisvoorwaarden werden geboden was de functie van de draaitafel bereikt. Twee draaitafels die beiden aan deze voorwaarden voldeden zouden hetzelfde resultaat bieden en dus identiek klinken. Zo was het en zo werd het geloof beleden. Punt.

afbeelding van internet

Voortschrijdende inzichten in audio techniek

We herkennen deze filosofie in andere schakels van onze audio keten. De versterker is wellicht het meest tot de verbeelding sprekende onderwerp in dit licht bezien.

De versterker die een signaal aan de uitgang biedt dat identiek is aan de ingang, maar versterkt, heeft geen klank van zichzelf en is niet te onderscheiden van een andere versterker die meetbaar ook geen vervorming van betekenis toevoegt.

Quod erat demonstrandum, schijnt het motto van het Engelse merk Quad. Nog steeds draagt deze fabrikant deze gedachte uit, ondanks dat er aanwijzingen en vervormingsoorten zijn ontdekt waarmee geluidsverschillen tussen identiek metende versterkers kunnen worden beargumenteerd.
Deze controverse maakt onze hobby mijns inziens interessant.

Terug naar het bijna 50 jaar geleden verworven inzicht dat een draaitafel zijn steentje bijdraagt in de geluidsweergave en niet alleen dient voor het verzorgen van een constante draaisnelheid en een juiste positie van het element.

De kern van dit inzicht draait rond de mechanische trillingen van allerlei origine die een ongewenste invloed hebben op de aftasting van het patroon in de plaatgroef. Het aftasten van dit patroon door de naald gaat gepaard met minuscule bewegingen van die naald, en daarop hebben de mechanische trillingen aantoonbaar invloed.

De moderne oer draaitafel

Thorens ontwikkelde begin jaren 60 de TD150 als basis voor de nieuwe draaitafels waarin de trillingen van buiten af worden geweerd. De TD150 was de eerste hifi draaitafel met een subchassis en kan worden gezien als voorbeeld voor de Linn LP12, Ariston RD11, Manticore, Fons en andere kwaliteits draaitafels met deze oplossing. Er heerst nog wel een dispuut of de TD150 echt als eerste ten tonele is verschenen of dat deze eer te beurt val aan de Amerikaanse AR XB, waarover ik geen uitspraak doe.



Het subchassis van de TD150 is zwevend opgehangen met drie veren en draagt het draaiplateau met de lagering en de toonarm. Deze onderdelen vormen het platform voor het aftasten van de plaatgroef door de naald. In het omhullende "vaste" chassis (de kast waarin alles is opgebouwd) is de elektronica en de motor te vinden, geïsoleerd van componenten op het subchassis. Trillingen van de motor zijn zodoende geïsoleerd van het platform voor het delicate aftasten door de naald, dankzij de vering.

Mechanische trillingen van buitenaf

- Trillingen

Naast de motortrillingen worden ook andere trillingen geblokkeerd tussen subchassis en hoofdchassis. En daarin schuilt een groot voordeel van de subchassis opbouw. Trillingen die ontstaan door omgevingsgeluiden zullen inspreken op de stofkap en het hoofdchassis van een draaitafel, maar worden niet zomaar doorgegeven aan de onderdelen op het subchassis.

Het belangrijkste omgevingsgeluid is de weergegeven muziek zelf, die in bepaalde mate invloed op de weergavekwaliteit uitoefent. Trillingen in een stofkap kunnen worden waargenomen (gevoeld met de hand) bij het "luid" weergeven van muziek, zeker als de stofkap voor of in de buurt van de luidspreker wordt gehouden.
De terugkoppeling van de muziek wordt geblokkeerd door de vering van het subchassis. De natuurwet geeft aan dat mechanische isolatie optreedt boven de veerfrequentie. Deze frequentie is in het geval van Thorens gekozen op 4 á 5 Hz. Alles daarboven (dus het volledige hoorbare audio frequentiegebied) wordt gefilterd.

Voorwaarde hierbij is wel dat het subchassis volledig verend is opgehangen. Als het subchassis ergens contact maakt met het hoofdchassis ontstaat een weg waarlangs trillingen naar het subchassis kunnen doordringen. Dit vergt dus aandacht voor de vering en voor de kabels en snaren die van sub- naar hoofdchassis lopen. Let bijvoorbeeld op de lussen in alle elektrische kabels en de S-vorm van de mechanische kabel voor de armlift.

De foto rechts toont het subchassis van onderaf waarbij alle originele bedieningen en koppelingen van Thorens aanwezig zijn.

- Beperking in de techniek, schokken

Voor de volledigheid noem ik nog de mechanische trillingen die via de vloer van de kamer binnendringen in het audiomeubel waarop de draaitafel staat (als de draaitafel niet aan een muur is bevestigd). Houten vloeren spreken het meest tot de verbeelding.

Wie herinnerd zich niet naaldspringen als er onvoorzichtig gelopen werd langs het hifimeubel? Evenzo geeft de doortocht van een vrachtauto in de straat een trilling door het hele huis, inclusief de muren. De oplossing van Thorens heeft zeker ook de bedoeling hiervoor een oplossing te bieden, maar slaagt daarin helaas slechts ten dele. De schokken in huis en vloer hebben een zodanig lage frequentie dat deze deels onder de veerfrequentie van het subchassis liggen.

Deze lage frequenties worden dus niet goed gefilterd en er kunnen zelfs versterkingen optreden rond de veerfrequenties. Daarnaast kan het schommelen van het subchassis ertoe leiden dat ze tegen het hoofdchassis aanbonkt en dat levert meer ellende op dan de oorspronkelijke lage dreunfrequentie. Dit veroorzaakt bijvoorbeeld het 'naaldspringen'. > > >

afbeelding van internet
eXTReMe Tracker