 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
 |
|
|
 |
|
|
|
|
|
|
 |
|
|
|
|
|
|
|
 |
|
|
|
|
|
|
|
 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Trillingsarme basis voor een draaitafel door Henk Schenk
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
In deze rubriek mails, tips, en foto's van 'Audiofriends'. Alle gepubliceerde items zijn met medeweten van de originele schrijver.
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Aanpassingen draaitafels
Na aanpassingen aan klassieke Thorens draaitafels en een korte verhandeling over de luchtvering onder een Micro Seiki gaat mijn aandacht dit maal uit naar de basis onder de draaitafels. In eerste instantie lijkt de aandacht voor de ondergrond bij een draaitafel als van Thorens niet van het hoogste belang.
Een Thorens heeft een ontkoppeling waardoor verstoringen en trillingen vanaf de ondergrond het element en de naaldpunt niet kunnen bereiken en beïnvloeden. Het correct afstellen van de vering in de Thorens heeft het optimaliseren van deze ontkoppeling tot doel en kan een zeer efficiënt resultaat boeken.
|
|
|
|
|
|
|
 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
 |
|
|
|
|
|
|
In tweede instantie blijkt de ondergrond bij draaitafels zoals de Micro Seiki BL 91 wel degelijk van belang. Dit soort draaitafels isoleert de verstoringen namelijk niet middels ontkoppeling, maar absorbeert de trillingen in de behuizing die daartoe zwaar en groot is uitgevoerd en in rubberen voeten. Mij is gebleken dat de invloed van trillingsbronnen bij dit type draaitafels minder goed buiten het aftasten van de naald worden gehouden.
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
High End draaitafels
De hiervoor genoemde platenspelers, Thorens en Micro Seiki, komen van leveranciers die primair kwaliteitsdraaitafels aanbieden (-boden?). Er zijn leveranciers die verder gaan en naast een draaitafel ook een meubel aanbieden die bijdraagt aan de kwaliteit van de draaitafel en er deel van uit maakt.
Topdraaitafels die de interne ontkoppeling en trillingsdemping al extreem ver hebben doorgevoerd, bieden ook een ondergrond voor hun product waarmee de isolatie en trillings-vrijheid van de draaitafel nog verder worden verhoogd. Met in de geluidsweergave van platen nog meer rust en dynamiek, onder andere, als extra te behalen voordeel. Goldmund, Rockport, Continuum Audiolabs en Pluto zijn voorbeelden die me te binnen schieten.
|
|
|
|
|
|
|
 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
 |
|
|
|
|
|
|
De Goldmund Reference was een super draaitafel met integraal een meubel als in het ontwerp. Dit fenomenale Franse ontwerp spreekt nog steeds tot de verbeelding. Recent is (na 25 jaar) een Reference II aangekondigd, weer met een integraal meubel, waarvan het meubel 250 kg op de weegschaal brengt! Hierbij een foto van de inmiddels klassieke versie 1, gevonden op het internet..
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
De Rockport Sirius is een super draaitafel met een hoog technisch gehalte in de gekozen bouwwijze. De technische en theoretische hoogstandjes zijn ook terug te vinden in de dragende constructie onder de draaitafel, waarvoor ik het woord meubel niet afdoende vind.
In de specifieke standaard voor de Rockport zijn hydraulische dempers en ontkoppeling te vinden die elektrisch worden bestuurd, met aanvullende intelligentie en elektronica. Ook hiervan trof ik een mooi plaatje aan op het internet.
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Een recent voorbeeld van ultieme technologie in draaitafel ontwikkeling is de Continuum Audiolabs Caliburn Cobra. Met als punt op de technische 'i' de Castellon Base, compleet met magnetische ontkoppeling en minimalisatie van resonantie-knopen en effecten als 'Youngs Modulus', bepaald met high tech computer analyses. Van de Castellon trof ik het het plaatje rechts op het internet.
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Aan de hand van deze voorbeelden is mijn interesse gewekt en bleef de vraag prikkelen over de te behalen winst in de analoge platenweergave. Jarenlang heb ik draaitafels gemodificeerd met de bedoeling dat omgevingsgeluid op de draaitafel daarna van ondergeschikte invloed zou zijn. Onlangs, echter, heb ik het zelfbouw touw ter hand genomen, aan de hand van een erg aanlokkelijke aanbieding, een tweedehands, handgemaakt audiorek.
Het doel
Het voordeel van een goede basis moet worden gezocht in de absorptie en isolatie van trillingen van buitenaf en het afvoeren van de trillingsenergie uit de op het meubel geplaatste draaitafel. In de rest van dit artikel richt ik me op de toepassing voor draaitafels, maar ook onder CD-spelers, versterkers en andere apparatuur geeft een stabiele, trillingsvrije en akoestisch dode basis verbetering in de geluidsweergave.
|
|
|
|
|
|
|
|
|
 |
|
|
|
|
|
Meubels en rekken voor high end audio toepassingen zijn hiervoor van verschillende gespecialiseerde fabrikanten verkrijgbaar. Op het internet vond ik een voorbeeld van een rek opgebouwd uit titanium en meta-acrylaat, materialen gekozen voor optimale stijfheid en demping.
Door het gebruik van deze exotische materialen is zelfs een relatief simpel ogend rek snel erg prijzig. Overigens zijn ook de andere hiervoor getoonde voorbeelden niet goedkoop, en dat is eufemistisch uitgedrukt.
De uitwerking
De isolatie van de draaitafel ten opzichte van de omgevingsgeluiden en trillingen wordt verkregen door een zwevende constructie. Hiervoor kunnen veren van allerlei soorten dienen. Bijvoorbeeld de spiraalveren zoals in een Thorens draaitafel worden toegepast om het subchassis te isoleren. Ook hydraulische veren (zoals bij de Rockport, daar zeer ingenieus uitgevoerd) of magnetische veren (Continuum Audiolabs) zijn toepasbaar.
Om de draaitafel niet ongecontroleerd te laten dansen en slingeren dient de veerbeweging gecontroleerd te blijven. De vering kan hiervoor worden gedempt, vergelijkbaar met de vering van een auto. In het geval van een auto wordt de vering in één dimensie geleidt en ook in die dimensie gedempt. Om alle trillingen te kunnen isoleren wordt onder de draaitafel gekozen voor een ontkoppeling die in alledrie de dimensies functioneert.
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
De demping van energie wordt verkregen door het draagplateau onder de draaitafel samen te stellen met voldoende massa waarin de energie in warmte kan worden omgezet. Een groot gewicht met een hoge mate van trillingsdemping zijn hierbij de belangrijkste factoren.
De dragende constructie dient sterk genoeg te zijn om de zware massa van het plateau en de daarop geplaatste platenspeler te verdragen. De sterkte en stabiliteit van de constructie bepaalt mede het comfort van het rek, waarin ook perifere apparatuur, zoals voedings- en besturing-apparaten, handig bereikbaar een plek dienen te krijgen.
|
|
|
|
|
|
 |
|
|
|
|
|
|
|
 |
|
|
|
|
|
Stabiliteit
De stabiliteit wordt onder andere bepaald door het gekozen materiaal van het beschikbaar gekomen tweedehands meubel, ofwel rek. Dit handgemaakte rek is opgebouwd uit 3 cm dikke massieve RVS buis.
De enige koppeling tussen de drie massieve staande buizen vormen de glazen platen. Deze 8 mm dikke platen zijn zwaar en stijf, maar naar mijn oordeel niet voldoende om alle gewicht en krachten op te vangen. Ook kan het glas niet zeer sterk worden geklemd tussen de buizen zonder risico op breuk.
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
 |
|