Een bijzondere Nakamichi PA5 versterker door Henk Schenk

In deze rubriek mails, tips, en foto's van 'Audiofriends'.
Alle gepubliceerde items zijn met medeweten van de originele schrijver.

Stasis versterker

Nakamichi heeft in de vorige eeuw voor haar topversterkers samenwerking gezocht en gekregen met Nelson Pass van Threshold en tegenwoordig Pass Labs.
Van Nelson Pass is het fameuze Stasis ontwerp afkomstig dat door Nakamichi in licentie werd verwerkt in een aantal eindversterkers en receivers. Hier wordt ingezoemd op één van de eindversterkers, de PA5.

Deze versterker is gekwalificeerd als een onvoorwaardelijk stabiele versterker met conservatief opgegeven vermogen van 100 watt per kanaal. Omdat de versterker voor een deel van dit vermogen in klasse A is ingesteld wordt het apparaat relatief warm. De Stasis versterkers van Nakamichi zijn bekend geworden dankzij de associatie met de illustere Nelson Pass en de hoge geluidskwaliteit met een fantastische laagweergave.

Historie

Eind tachtiger jaren van de vorige eeuw verwierf Nakamichi veel lof met de PA7 en PA5 eindversterkers waarmee het merk in de high end regionen van de Amerikaanse audio versterkerwereld doordrong. Omdat de basis van de PA lijn een Amerikaans ontwerp bevat was de gesloten Amerikaanse high end scène bereid de Japanse indringer als volwaardig te accepteren. En daarnaast werd de Japanse bouwkwaliteit als een pluspunt gezien in vergelijking met de zeer hoog gewaardeerde overeenkomstige Threshold versterkers. Nakamichi verwierf zodoende historie in de mondiale top van de versterker markt.


De historie werd later aangevuld met een waarschuwing. De versterkers van Nakamichi zijn uitgerust met een gesloten kast en worden erg warm. De latere versies (aangeduid als series II) werden beduidend minder warm en zijn voor een beperkter deel in klasse A werkzaam. En leveren wat meer vermogen.

Bias

E hier behandelde versie PA5 betreft een versie 1 met een hoog gehalte klasse A en wordt dus vrij warm. Omdat het apparaat fantastisch klinkt en niet verontrustend warm werd heb ik het bijna 20 jaar oude apparaat eerst gewoon in bedrijf genomen. De vragen of de klasse A instelling nog correct was en of de (verguisde) oranje polypropyleen condensatoren nog goed zijn bleef echter knagen.

Daarnaast kwam ik via speuren op het internet een "cool top" voor de PA serie tegen. 20 jaar na dato is een Amerikaans initiatief ontstaan met de levering van deze accessoire voor de Nakamichi versterkers. In het kort wordt een vervangende bovenplaat aangeboden die sterk lijkt op de originele bovenplaat met een aantal koelsleuven in plaats van het geheel gesloten aluminium origineel.

Bij deze cool top wordt als instructie aangegeven dat de bias opnieuw moet worden ingesteld omdat de temperatuur huishouding hierop van invloed is!

Alternatief

Voor het cool case concept verzon ik een alternatief. Ik heb de afdekplaat van de versterker op afstandbussen gemonteerd zodat rondom uit de versterker convectie ontstaat en daarmee koeling.













Een klein punt van aandacht vormt daarbij de elektrische aarde-koppeling van de afdekplaat. Die plaat wordt standaard geaard via het montage punt midden achteraan, waar de op elkaar aansluitende delen vrij van verf zijn gehouden. Bij dit montagepunt heb ik een geleidende afstandbus gemonteerd om aarding van het aluminium bovenvlak te blijven garanderen.

De extra koeling betekent dat de bias moet worden gecontroleerd en eventueel gecorrigeerd. Via het internet werd de service documentatie aangeschaft. In deze documentatie is de afregeling goed beschreven en deze kan eenvoudig worden uitgevoerd.

Meten

Bij het meten kan gebruik worden gemaakt van de meet-aansluiting op de versterkerprint. Verder is in een goed bereikbare instel potentiometer voorzien. De eerste meting met gesloten kast wees uit dat mijn exemplaar te hoog stond en daarom te warm werd. In plaats van de gestelde 40 mV mat ik 100 mV na een half uur stabiliseren. Voordat ik de instelling heb aangepast besloot ik de gevolgen van verkoeling te onderzoeken door de bovenplaat geheel te verwijderen. Na slechts een paar minuten was de bias daardoor verder verhoogd met de helft (ruim 150 mV) en werd de versterker zeer warm. Tijd om in te grijpen.

Afstellen

Omdat de versterker in alle omstandigheden te hoog in bias stond ingesteld en zeker te warm werd heb ik de bias afgesteld op ca 45 mV met de afdekplaat op afstandbussen geplaatst zodat extra koeling voorhanden is.  De bias is dan 40 mV bij volledig gesloten kast.

Bij deze instelling is het apparaat koel van temperatuur en blijft dat ook stabiel. Voor een iets betere klank kan de instelling worden verhoogd en met de verkregen extra koeling blijft het apparaat ook dan aangenaam koel. Dit is gunstig voor de levensduur van met name de condensatoren.



Henk Schenk.

E-mail / profiel Henk Schenk